Heb je jezelf al afgevraagd waarom de bladeren aan de bomen zo kleurrijk zijn? En waarom ze naargelang het seizoen van kleur veranderen? Met dit experiment ga je de pigmenten uit de bladeren halen en een chemische techniek gebruiken, die we chromatografie noemen. Dankzij de capillaire krachten, ga je de kleurrijke wereld ontdekken, die schuilt achter de bladeren van de bomen.
Je hebt nodig:
- Bladeren van verschillende boomsoorten (esdoorn, wilde wingerd, kastanjeboom, eik…)
- Schoonmaakalcohol
- Jampotten met deksels
- Warm water
- Een hittebestendige schotel
- Koffiefilters
- Een schaar
- Een zeef
- 3 potloden
- Plakband
Vanaf 8 jaar
Moeilijkheidsgraad : gemiddeld
Deze proef vereist de hulp van een volwassene
Laten we experimenteren
Knip met een schaar 2 of 3 bladeren van dezelfde boomsoort in kleine stukjes. Wij hebben bladeren van een wilde wingerd, een rode esdoorn en een kastanjeboom gekozen.
Plaats de kleine stukjes van dezelfde boomsoort in een glazen pot
Met de hulp van een volwassene, voeg schoonmaakalcohol toe in de pot, tot de bladeren bedekt zijn. Sluit het deksel goed. Doe dit voor de verschillende potten.
Plaats vervolgens je glazen potten in de schotel en voeg warm water toe (ter hoogt van 1cm).
Zie hoe de vloeistof de kleur van de bladeren neemt.
Laat dit een uur rusten. Filtreer vervolgens de oplossing met de zeef.
Giet de vloeistof in een propere jampot. (Elke vloeistof in een andere pot).
Knip de koffiefilter in repen van 3cm breed en 10cm hoog. Plak een uiteinde van de reep aan een potlood met plakband en rol het papier rond het potlood tot wat er overblijft even hoog is als de jampot.
Dompel het andere uiteinde van het papier voorzichtig in de vloeistof en plaats het potlood op de rand van het potje.
Wacht een uur en observeer wat er gebeurt. De vloeistof stijgt in het papier. Dit wordt het capillaire effect genoemd.
Verwijder na een uur de repen en laat ze drogen. Let op de kleuren die verschijnen.
Begrijp het experiment
Chromatografie, wat chemici gebruiken om moleculen te scheiden
In dit experiment zie je dat er meerdere kleuren aanwezig zijn op de repen papier. Dit is door chromatografie, dat wil zeggen dat een vloeistof (het oplosmiddel) in het papier “gestegen” is en zo al de verschillende kleurpigmenten uit de bladeren heeft meegenomen. Deze pigmenten stijgen niet even snel, en zo observeer je verschillende kleurstroken op de repen papier. Je hebt de kleuren gescheiden en kleuren zien verschijnen, die eerder onzichtbaar waren.
Waarom veranderen de bladeren van kleur tijden de herfst?
Om te kunnen leven maken planten en bomen gebruik van fotosynthese. Met andere woorden, dit is een proces waarbij lichtenergie, door de zon uitgezonden, wordt geabsorbeerd om, met behulp van kooldioxide, omgezet te worden in noodzakelijke voedingsstoffen voor bomen. Het pigment dat fotosynthese mogelijk maakt is het wel bekende chlorofyl. Deze is groengekleurd.
Tijdens de lente en de zomer is chlorofyl in zo een grote hoeveelheid in bladeren aanwezig, dat ze alle andere kleuren verbergt.
In de herfst, als de dagen korter worden en de temperaturen dalen, stopt de boom met het aanmaken van chlorofyl. Daardoor verschijnen dan bladeren van alle kleuren: geel, oranje, bruin, rood. Al deze kleuren zijn altijd aanwezig geweest, maar komen enkel in de herfst tevoorschijn.
Wist je dat?
Chromatografie werd door een Belg ontwikkeld. Zijn naam is Joseph Plateau
De in Brussel geboren Joseph Plateau, bekende fysicus, heeft chromatografie ontwikkeld en de voorvader van de tekenfilm. Een speelgoed dat hij de naam fenakistiscoop gaf.
Uitdaging
Test meerdere boomsoorten en zie welke soort het meest kleurrijk is.
