Hoe gebruik maken van fysica om speelgoed te ontwerpen
Een tekening die tot leven komt, dat is een mysterie. En toch, zie je elke dag beelden tot leven komen, die je de indruk geven van voortdurende beweging. Het zijn tekenfilms. Dankzij het verschijnsel van retinale persistentie, brengen opeenvolgende beelden dieren en personages op het scherm tot leven. De Brusselaar Joseph Plateau ontdekte dit en ontwierp de eerste fenakistiscoop.
Wat is retinale persistentie ?
Tijdens zijn doctoraat, toont de Brusselaar Joseph Plateau veel interesse in de manier dat het licht op ons netvlies blijft plakken. De beelden die wij zien plakken zich aan de achterkant van ons oog op een orgaan dat netvlies wordt genoemd. Vanuit het netvlies wordt de informatie via de oogzenuw naar de hersenen overgebracht. De hersenen stellen ons in staat te herkennen wat we zien.
Maar wanneer het netvlies op ons netvlies komt, blijft het er een fractie van een seconde plakken. Een twaalfde seconde om precies te zijn. Een zeer korte termijn, maar het betekent dat de hersenen slechts 24 beelden per seconde kunnen verwerken. Ter vergelijking: de bij kan er meer dan 200 verwerken. De tijd gedurende welke het beeld op het netvlies blijft, noemen we retinale persistentie.
Joseph Plateau
Speelgoed maken dankzij de wetenschap van het oog
Joseph Plateau wilt het verschijnsel retinael persistentie bewijzen door een reeks beelden te creëren die tot leven komen. Dit is de fenakistiscoop.
Het is een kartonnen schijf doorboord met sleuven waartussen de verschillende fasen van een beweging zijn getekend. Wanneer het wiel zeer snel wordt gedraaid, ziet ons oog een beeld (een personage of een dier) in voortdurende beweging.
In de 19e eeuw wordt dit speelgoed heel populair. Joseph is een uitstekend tekenaar en maakt zelf zijn tekeningen. Je moet weten dat zijn vader zo’n beroemde verver was, dat iedereen wou dat hij hun mooie herenhuizen versierde. Hij ontwerpt dansers, draisine trekkers, enz.
Hij maakt speelgoed voor het plezier van de ogen en eindigt blind.
Joseph Plateau was vooral een onderzoeker en bestudeert het zicht. Maar de genie wist niet dat je zonder bescherming niet rechtstreeks naar de de Zon mag kijken. In 1829 verbrandde hij door het staren naar de zon zijn netvlies en in 1843, op 42-jarige leeftijd, verloor hij zijn gezichtsvermogen volledig.
Maar hij zet zijn werk als natuurkundige voort en krijgt help tijdens zijn lessen aan de Universiteit van Gent.
Bekijk deze video die je de geboorte van optisch speelgoed toont.
Een zaal draagt zijn naam in de Cinematek van Brussel
De Cinematek, vroeger het Filmmuseum in Brussel, het één van zijn zalen “de zaal van Joseph Plateau” genoemd ter ere van de natuurkundige.
Zijn standbeeld bevindt zich in Brussel, in de Joseph Plateaustraat, niet ver van de Sint-Katelijneplein.