Emmy Noether, koningin van wiskunde en relativiteit

Emmy Noether (23 maart 1882-14 april 1935) is een wiskundige die pas na haar dood beroemd werd. Haar onderzoek heeft de geschiedenis van wiskunde beïnvloed.

Door Elsa Pécot

Emmy Noether

Emmy Noether, een meisje in een mannenwereld

Emmy Noether is in 1882 in Erlangen, Duitsland, geboren in een wereld vol cijfers. Haar vader, Max Noether, is wiskundige. Het jonge meisje is op school heel goed in talent, vooral Frans en Engels. Als talen haar sterke kant zijn, dan is wiskundige logica dat ook. Op een verjaardagsfeestje, is Emmy het enige kind dat een puzzel kan oplossen.

Weinig vrouwen studeren in het begin van de XXe eeuw. Men denkt dat hun plaats thuis is om zich met de kinderen, het huishouden en de keuken bezig te houden. Ook al heeft ze een diploma om Engels en Frans aan kleine meisjes te onderwijzen, besluit ze een wiskundige opleiding aan de Universiteit van Erlangen te volgen. Daar studeren maar twee vrouwen! Emme mag de lessen volgen zoals de andere studenten, maar als vrouw mag ze geen examens afleggen. Een echte uitdaging voor Emmy, die zich door deze mannenwereld niet laat ontmoedigen.

Gelukkig voor haar veranderen de dingen en gaan ze vooruit. Ze is 22 jaar oud als de Universiteit vrouwen toestaat af te studeren. Wat ze met succes doet! Proficiat!

Wiskunde onderwijzen door met student te praten

Een maal afgestudeerd, wilt Emmy haar passie voor cijfers overbrengen door wiskundeles aan de Universiteit van Erlangen te geven. Maar de Universiteit aanvaardt geen vrouwelijke docenten.

Emmy, vol poste, kiest er dan voor gratis te onderwijzen. 8 jaar lang zal ze wiskunde onderwijzen, aan conferenties in het buitenland deelnemen en het werk van haar leerlingen begeleiden. Ze zal pas vanaf 1919 als docent mogen werken, dus 12 jaar later!

Dit weerhoudt haar er niet van zeer dicht bij haar studenten te staan en hen de smaak van het rekenen te geven. Haar methode is bijzonder, in plaats van een les wiskunde te geven, kiest ze ervoor met de studenten te praten en haar kennis op hen over te brengen door te praten.

Emmy Noether, een expert in algebra en vriendin van Einstein

Emmy is de grondlegger van abstracte algebra. Maar wat is algebra?

In algebra worden onbekende getallen van een rekensom door symbolen of letter vervangen om de oplossing te vinden of het resultaat van de som te veralgemenen.

Om de oplossing te vinden, worden letter door verschillende cijfers vervangen. Een zoals spelers in voetbalteam vervangen worden.

Illu Einstein

Je hebt waarschijnlijk al van de relativiteitstheorie van Einstein gehoord E = mc2, dat is algebra. We proberen een wiskundig probleem op te lossen, maar op het op te lossen, worden cijfers door letters vervangen.

Emmy is super slim. Zo slim dat vriend, David Hilbert, haar uitnodigt om naar de Universiteit van Göttingen om hem in zijn onderzoek te helpen. Hij wilt de werken van Einstein over het relativiteitstheorie verdiepen en heeft daarbij Emmy’s nodig. Einstein hemzelf zal onder de indruk zijn van het talent van de jongen vrouw.

Een kleine stap voor de mens, een grote stap voor de fysica.

Om deze stelling te begrijpen, moet men eerst uitleggen dat je in je omgeving de symmetrieën van natuurwetten kan observeren. En hier zijn enkele voorbeelden:

  • de duur van de sprong die je van een duikplank maakt, is van de ene dag op de andere dezelfde (de wetten van de fysica zijn altijd dezelfde)
  • een stuiterbal stuiterde op dezelfde manier in Brussel of Parijs (de wetten van de fysica zijn altijd dezelfde)
  • jouw topsnelheid als je rent hangt niet af van of je naar links of rechts rent (er is geen voorkeursrichting in de ruimte)
  • of je je in de badkamer of op een loopband weegt, blijft jouw gewicht hetzelfde

De genie van Emmy. Ze slaagde erin door rekenen te bewijzen dat achter elke symmetrie van natuurwetten de fysische hoeveelheid van het waargenomen element (een springend lichaam, een stuiterende bal, een lopend lichaam of een persoon die zich op een weegschaal weegt) behouden blijft. En omgekeerd, wanneer een fysische hoeveelheid behouden blijft, is er een symmetrie van natuurwetten.

Voor Nazi's vluchten om aan de horrors van de Tweede Wereldoorlog te ontsnappen en wiskunde te onderwijzen

In 1933 komen de Nazi’s aan de macht in Duitsland. De Nazi’s beschouwen Joden als minderwaardig aan hen en hebben dus niet dezelfde rechten.

Emmy is niet enkel een vrouw, ze is ook Joods. De Nazi’s verbieden haar verder te onderwijzen en ze wordt snel van de universiteit weggestuurd.

Ondanks de petities van haar vrienden, veranderen de Nazi’s hun beslissing niet. De wiskundige gaat dus naar de Verenigde Staten, waar ze wiskundeleerkracht wordt aan het Bryn Mawr College van Pennsylvania.

Daar richt ze met haar vriend Hermann Weyl een steunfonds op om nieuwkomers te helpen die voor het nazi-regime in Europa vluchtten.

Ze sterft twee jaar later aan de gevolgen van kanker.

Bedroefd schrijft Einstein een brief aan de New York Times het genie van deze vrouwelijke wiskundige te benadrukken.

Vandaag zijn een krater op de maan en een asteroïde Noether genaamd, ter ere van Emmy.

Emmy Noether

23 maart 1882

14 april 1935