Weet jij hoe jouw voedsel in je maag verteerd wordt? Dankzij heel kleine moleculen die wij enzymen noemen. In andere woorden, proteïnen die alles wat je eet in microscopisch kleine deeltjes afbreken kan. En wat als je de vertering op een experimentele manier in je keuken observeren kan met… ananas en gelatine?
Je hebt nodig:
- Een verse ananas
- Een mes
- 6 velletjes gelatine
- 100 ml water
- 2 jampotten
- Een kookpan
Vanaf 7 jaar
Moeilijkheidsgraad : gemakkelijk
Deze proef vereist de hulp van een volwassene
Laten we experimenteren
Met de hulp van een volwassene, warm 300 ml water op in een kookpan en voeg 6 velletjes gelatine toe. Bij hoge temperaturen zal je merken dat de gelatine in het water oplost. Gebruik een houten lepel om deze goed te verdelen.
Giet jouw gelatinemengsel in de jampotten en laat ze eerst in de keuken en vervolgens een nacht in de koelkast afkoelen.
De volgende dag kan je zien dat de vloeibare oplossing nu een gelvormig product is. Raak het met jouw vingers aan om het verschil in consistentie te voelen.
Snij de ananas in plakjes van 2 cm zodat ze in je jampot passen. Vraag aan een volwassene om je te helpen als dit te moeilijk is.
Leg vervolgens een vers gesneden ananasschijfje op de gel van een van de twee potten. Gebruik het andere potje als een controleproefje.
Kijk wat er de volgende dagen gebeurt … de gelatinegel waarop je de ananas hebt gelegd wordt weer vloeibaar. Je zal waarschijnlijk merken dat jouw ananas in een wat slijmerige vloeistof drijft. Terwijl er in de andere pot niets veranderd is, je gelatine is nog steeds “vast”. Wat is er gebeurd?
Begrijp het experiment
Ananas eet stiekem snoepjes
Je hebt met plezier gemerkt dat in je afwezigheid, de ananas de gelatine in pap had veranderd. Een chemische transformatie van de materie zonder dat je iets gedaan hebt.
Er is hier dus niets magisch aan. Om te begrijpen wat er gebeurd is, moeten we ons op de gebruikte producten focussen. Om te beginnen, is gelatine een enorme molecule die verkregen wordt na de industriële verwerking van dierenhuid of beenderen. Wanneer jouw bereiding met heet water afkoelt, raken de reusachtige gelatinebindingen in de knoop en houden ze het water vast tot ze een vaste stof vormen.
Deze stof is in de keuken gebruikt om vruchtengelei of gummibeertjes te maken.
In de ananas bevinden zich, net zoals in je maag, moleculen die voedsel kunnen “eten”, of eerder, “verteren” zo kleine stukjes worden, dat ze voor het oog onzichtbaar zijn. Deze moleculen noemen we enzymen. En ze zijn in grote hoeveelheid in de ananas aanwezig. Deze enzymen noemen we bromelaïne en ze zijn in staat lange gelatinebindingen in kleine stukjes af te breken tot ze geen water meer kunnen vasthouden. Dat is wat je tijdens je proef gezien hebt, als de gelatine terug vloeibaar geworden is. Ter vergelijking, in jouw tweede jampotje, zonder ananas, blijft de gelatine vast.
Wist je dat?
Bromelaïne, een groot molecuul die jouw vlees voorkauwt.
Bromelaïne wordt gebruikt om vlees malser te maken. Aangezien het in staat is lange eiwitketens zoals gelatine af te breken, breekt het ook lange vleeseiwitten af. Hierdoor is vlees beter verteerbaar.
Bovendien wordt deze bromelaïne gebruikt om de vertering na de maaltijd te vergemakkelijken.
In Zuid-Amerika, waar ananas al eeuwenlang wordt geteeld, gebruikten de bewoners van het Amazonegebied het om wonden sneller te laten genezen of om sinusitis te behandelen.
Uitdaging
Werkt dit ook met andere vruchten?
Test dit proefje met appels, aardbijen, citroen, papaja of zelfs kiwi… in welke gevallen ontbindt de gelatine zich?
