Emilie du Châtelet (17 december 1706 – 10 september 1749) is de eerste geleerde vrouw in de geschiedenis van de moderne wetenschap.
Door Lucie NIETO
Emilie du Châtelet
Een jeugd vol kennis voor Emilie du Châtelet
Emilie is de dochter van de baron van Breteuil, Louis Nicolas le Tonelier, en behoort dus tot de rijke Franse adel. Haar vader geeft haar dezelfde opleiding als zijn jongens, wat zeldzaam is in de eeuw van de Verlichting waar een vrouw alleen goed is voor het huwelijk en het huishouden. Ze maakt van dit voorrecht gebruik om om vele talen te leren zoals Latijn, Oudgrieks en Duits, maar ook om vele artistieke talenten aan te leren zoals het klavecimbel (oude piano), dans, theater en opera.
Een onafhankelijke vrouw met vele kwaliteiten, vrij te leren! Men miet toegeven dat het toen niet gewoonlijk was.
Klavecimbel
Schitterende hersenen in jurken met ruches
Op 18-jarige leeftijd huwt ze de markies van Châtelet, un soldaat dat ze nauwelijks ziet, omdat hij regelmatig op militaire campagne is. Zoals alle grote dames van het koninklijk hof, geniet ze van alle pleziertjes, met name geldspelletjes, opera, late nachten, maar ook komedie. Haar echtgenoot laat haar vrij leven en haar geld uitgeven zoals ze wilt, om zich uitzonderlijke kledij en juwelen te veroorloven.
Maar ondanks haar verlangen voor luxueuze kledij, zijden en kanten linten, besluit ze ook een wiskundige opleiding te volgen met de heel beroemde wiskundige van toen Pierre-Louis Moreau de Maupertuis. Want de roddels van het hof zijn eventjes grappig, maar als je een indrukwekkende geest hebt, studeer je liever algebra en geometrie.
Om aan de zinloze discussies van de leden van het hof te ontsnappen, gaat ze in het geheim met haar vriendinnen naar Café Gradot. Maar omdat deze plek verboden is voor vrouwen, verkleedt Emilie zich als man. Een vrouw in een broek is in die tijd bovennatuurlijk, maar goed gedaan.
Het is de fout van Voltaire.
IN 1734 ontmoet ze een beroemde schrijver die evenveel paste heeft voor fysica als zij. Zijn naam? De beroemde Voltaire, erkend als de beste schrijver van het land.
Deze heer begrijpt snel dat zijn gedichten niet genoeg zijn om Emilie te verleiden. Om haat interesse te wekken, ruilt hij bloemen in voor wiskundige gelijknissen. Voltaire noemt haar een wonderkind. Een man die een vrouw een compliment geeft over haar intelligentie is redelijk zeldzaam in de 18e eeuw. Maar het is ook zo dat ze beter is in wiskunde dan hem. Ze tonen beide interesse voor het werk van Newton, de beroemde Engelse fysicus. Hij moedigt haar aan zijn werk “Principia Mathematica” te vertalen. Dankzij haar relatie met deze beroemde filosoof, verdiept ze haar kennis in fysica en wiskunde, die oorspronkelijk uitsluitend voor mannen waren. Ze wordt zo één va de eerste vrouwelijke moderne wetenschappers ter wereld.
Voor Emilie du Châtelet, is wetenschap het allerbelangrijkste.
Ze steekt al haar tijd in de wetenschap, vooral in het analyseren van wetenschappelijke werken en theorieën van een andere grote wetenschapper, Leibniz genaamd. Deze bestudeert kinetische energie, in andere woorden, de energie van lichamen in beweging. In die tijd formuleert hij de hypothese dat deze energie, vroeger “stuwkracht” genaamd, toeneemt met de massa en snelheid van een lichaam in beweging. Een hypothese dat Emilie experimenteel aantoont in haar kasteel van Cirey, in Lorraine, door een loden bal op verschillende hoogtes in zachte klei te laten vallen.
Ze neemt ook anoniem deel aan een wedstrijd van de Académie des Sciences. Twee weken voor het eind van de wedstrijd besluit ze een théorie te schrijven, die later zal worden bewezen. Haar man zal haar proefschrift ingeven. Want geen enkele vrouw mag deelnemen aan de Académie des Sciences. Dat doe je toch niet!
Kasteel van Cirey
Maar als ze de prijs niet wint, is haar werk toch zó indrukwekkend, dat hij gepubliceerd wordt. Het is de eerste keer dat de Académie française des Sciences een artikel publiceert, die door een vrouw geschreven was.
In 1748 wordt ze verliefd en zwanger van de soldaat Jean-François de Saint-Lambert, dat ze in Lunéville ontmoet, aan het hof van de Hertog van Lorraine. Ze is dan 42 jaar oud. Haar zwangerschap verloopt niet zo goed en daarom haast ze zich de vertaling van Isaac Newton’s werk “De wiskundige beginselen van de natuurfilosofie” af te werken. De bevalling van haar dochter, op 5 september 1749, verloopt met moeilijkheden en ze zullen beide 4 dagen later sterven, net nadat ze de tijd had gehad om haar manuscript te voltooien en naar de bibliotheek van de koning te sturen. Voltaire zal later het werk van Emilie publiceren. Dankzij deze publicatie zullen “de principes” van Emilie herinnerd blijven en een referentiehandboek worden.
Vastberadenheid, de sleutel tot succes
Uiteindelijk heeft Emilie het geluk gehad in een familie geboren te worden, waar meisjes als de gelijke van jongens beschouwd werden. Haar echtgenoot en haar vriend Voltaire hebben haar ondersteund in een tijd, waar mannen ervan overtuigd waren dat de hersenen van vrouwen wetenschappen niet konnen begrijpen.
Emilie du Châtelet
17 december 1706
10 september 1749
