Zoe VANDERHAEGHE
Je kent waarschijnlijk de schildpad, de olifant of de panda. Het is al lang bekend dat deze wilde soorten met uitsterven bedreigd worden. Maar ken je de kakapo? Deze vreemde vogel uit Nieuw-Zeeland is de grootste papegaai ter wereld. Wist je dat in andere talen de kakapo ook wel een uil-papegaai genoemd wordt? De kakapo leidt een rustig leven op zijn eiland, maar het aantal vogels vermindert meer en meer. Zijn zeer sterke geur brengt hem in gevaar. Maar wetenschappers hebben een deodorant ontwikkeld die DE oplossing zou kunnen zijn om deze grote papegaai te redden. Focus op de bedreigde kakapo.
Alles begon goed voor hen
Er is een reden waarom deze vreemde vogel de enige papegaai ter wereld is die niet vliegt. De kakapo leeft alleen in Nieuw-Zeeland, waar zijn naam “nachtpapegaai” betekent in Maori. Oorspronkelijk waren er geen roofdieren op zijn geboorte-eiland. En als niemand je probeert op te eten en je alles wat je wilt eten op de grond vindt, waarom zou je dan moeten vliegen?
De kakapo was dus heel gelukkig in Nieuw-Zeeland totdat katten, ratten en hermelijnen op het eiland gebracht werden en op hen begonnen te jagen. Door deze kleine zoogdieren stond de diersoort in de jaren negentig op het punt van uitsterven. Er waren nog maar ongeveer 50 vogels op het eiland. We denken dat er vandaag ongeveer 200 kakapos in Nieuw-Zeeland leven. Dat is beter, maar nog niet genoeg.
De kakapo, een vreemde vogel
De uitdrukking “vreemde vogel” zou uitgevonden kunnen zijn voor de kakapo. Enerzijds heeft zijn afgeplatte kop hem in sommige talen een grappige tweede naam bezorgd: “uil-papegaai”. Anderzijds is de kakapo de zwaarste van alle papegaaien en, zoals hierboven vermeld, is hij de enige die niet kan vliegen. Het is een supervriendelijke vogel, die niet aarzelt bij mensen, die hem observeren, om op schoot te gaan zitten.
Zelfs zijn roep is bijzonder! Om vrouwtjes te lokken, maken de mannetjes tijdens het broedseizoen zeer lage “booms”. Over voortplanting gesproken, de kakapo plant zich slechts om de twee of drie jaar voort, wanneer de rimu-boom genoeg vruchten groeit de vogels te kunnen voeden. Het duurt dus een lange tijd voordat de eerste kuikens het eiland weer bevolken!
Ga weg, jij stinkerd!
Als alles goed gaat, kunnen kakapo’s 80 of 100 jaar oud worden. Maar er zijn veel dingen die kakapo’s bedreigen en hen verhinderen deze oude leeftijd te bereiken. Wat hen het meest in gevaar brengt, is hun geur! Zoals alle vogels, heeft de kakapo een stuitklier. Dit kleine orgaan, onderaan hun rug, produceert een soort was, die de vogels dan gebruiken om hun veren gezond te houden.
Terwijl vogels bij ons in staat zijn de samenstelling van deze was tijdens het broedseizoen te veranderen om minder sterk te ruiken en zo minder door roofdieren opgemerkt te worden, kunnen vogels in Nieuw-Zeeland dit niet en behouden zij het hele jaar door een sterke geur.
Onze vriend de kakapo heeft een muskusachtige geur, die sommigen beschrijven als de een geur van een vioolkist of van muffe lucht. Daardoor worden ze gemakkelijk door roofdieren opgemerkt. Bovendien is hun voornaamste verdedigingsstrategie tegen een aanval om volledig tot stilstand te komen. Dat werkt niet zo goed tegen dieren die op geur jagen!
Uropygiale klier
Dit is een klier die bij vogels voorkomt. Deze bevindt zich in de stuit en produceert vet en was.
Hoe kan de bedreigde kakapo gered worden?
Deodorant voor vogels
De strategie van de wetenschappers is om de geur van de kakapo met deodorant te verbergen. Bijvoorbeeld, door zijn nest te parfumeren. We moeten echter nog zeker zijn dat deze geur niet nodig is voor de communicatie tussen deze vogels. Want veel vogels gebruiken de geur van deze was om elkaar te herkennen.
Bovendien kunnen dieren niet spreken zoals wij. Dus gebruiken ze vele andere manieren om elkaar te begrijpen. En voor veel van hen worden geuren gebruikt om aan te geven wanneer dieren klaar zijn om te paren, om hun territorium af te bakenen, roofdieren af te schrikken of prooien te lokken.
Wetenschappers hebben een ander idee: deze beroemde geur gebruiken om hermelijnen en ratten te vangen, die in Nieuw-Zeeland invasieve soorten zijn. Invasieve soorten zijn soorten die afkomstig zijn uit andere gebieden en door hun overbevolking schade veroorzaken in het nieuwe gebied.
Wist je dat?
De kiwi kan ook niet vliegen
Een eiland alleen voor hen
Intussen werden andere technieken gebruikt om hen te beschermen: de kakapo’s werden eerst overgebracht naar het Resolutie-eiland, waar geen mensen of hun roofdieren wonen. Maar de hermelijnen slaagden erin naar het eiland te zwemmen! Het leek onmogelijk om aan hen te ontsnappen… Sindsdien bevinden de kakapo’s zich op eilanden waar ze zeer goed in de gaten gehouden worden. Er mogen in deze beschermde gebieden geen roofdieren komen.
Zal deodorant hen van uitsterven redden?
Dat is nog niet zo zeker! Er bestaat een nieuw gevaar voor de kakapo: een schimmel. In 2019-2020 moest de kakapo intensief worden behandeld tegen een epidemie van aspergillose, dat is een schimmel die de luchtwegen aantast. Ze kunnen maar nooit gerust zijn! De vraag is nu, wat is het dringendste voor de bedreigde kakapo: de anti-roofdier deodorant of een voorraad hoestsiroop?
