De Gille is de belangrijkste personage van het carnaval van Binche, een dorp gelegen in de provincie Henegouwen, België. Je herkent hem gemakkelijk aan zijn oranje kostuum, grote witte veren die hij tijdens Mardi Gras op zijn hoofd draagt, en zijn masker. Roodharige snorren en bakkebaarden, groene brillen! Maar hoe worden deze maskers gemaakt?
Krediet fotos: Internationaal Museum van het Carnaval en het Masker
Een ambachtelijke traditie voortgezet door een gedreven persoon in een zolder in Binche
De maskers die de Gilles dragen zijn herkenbaar uit duizenden. Volgens een oud manuscript uit de 18e eeuw was de traditie dat de Gille tijdens carnaval altijd met een masker naar buiten ging.
Tot de Tweede Wereldoorlog werden de maskers gemaakt in Zwitserland en Duitsland. Later werden ze in Frankrijk in de streek van Saumure gemaakt. Het bedrijf zou zelfs plastic hebben gebruikt bij de productie. Tot een inwoner van Binche besloot het zelf te maken op de traditionele manier.
Jean-Luc Pourbaix is een ontwerper en beeldhouwer uit Binche. Zeer gehecht aan zijn Folklore, besluit hij in de jaren 70 de maskers in Binche te maken. Het duurde een een jaar voordat hij de juiste techniek had gevonden.
Katoen en was worden als grondstoffen gebruikt voor het masker.
Na vele pogingen lost hij eindelijk het probleem op hoe het masker te maken en tegelijkertijd de mensen uit Binche te verzekeren dat de kenmerken van het masker perfect te respecteren.
Om ze te maken, lijmt hij de zijkanten van drie vierkanten katoenen doeken van 40 cm en legt ze tussen twee mallen. Twee witte en één roze voor de kleur van de huid. Hij geeft het masker zijn eindvorm door ze samen te persen. De lijm zorgt voor de bevriezing van de vorm en de warmte zorgt voor een snellere droging.
Eenmaal droog tekent hij met verf op sjablonen de snorren van het type Napoleon III, bakkebaarden en dikke wenkbrauwen in roodachtige kleuren. De laatste aanpassingen doet hij met de hand, met een precies en elegant gebaar. En hij eindigt met de beroemde groene bril om de Gille er een beetje intellectueel uit te laten zien.
Het geverfde masker wordt in was gedompeld, toen nog paraffine genoemd, om het masker te verharden en het waterdicht te maken (het masker tegen vocht beschermen). Daarna volgt een laatste bad in water om de was te doen glanzen en het zijn uitzonderlijke lak te geven.
Tijdens de carnavalperiode dragen de Gilles het masker enkel in de late ochtend.
Een mengeling van traditie, vakmanschap en liefde maakt het mogelijk voor de inwoners van Binch om nog steeds van dit unieke en symbolische masker te genieten.
Het masker is nu beschermd door het Europees Octrooibureau, sinds 1985. Dit betekent dat ze niet in andere werkplaatsen mogen worden nagemaakt.
Wist je dat?
IN 5 maanden kan de vakman Christophe Pourbaix 400 maskers met de hand maken!
Het carnaval van Binche wordt sinds 2003 door de UNESCO beschermd als onderdeel van het Orale en Immateriële Erfgoed van de Mensheid.
Wilt je meer weten ?
